W niniejszym artykule przedstawimy ogólną charakterystykę szkodników drewna. Zaczniemy od krótkiego przedstawienia roli drewna w gospodarce ludzkiej. Później przedstawimy szkody powodowane przez szkodniki drewna. Zaprezentujemy też podział szkodników drewna ze względu na rodzaj drewna w którym żerują oraz poznamy wybranych przedstawicieli poszczególnych grup szkodników drewna takich jak spuszczel pospolity, kołatek domowy, miazgowce, wyschlik grzebykorożny, tykotek pstry, kołatek uparty, krokwiowiec piłkorożny, zmorsznik czerwony i trzeń korowy. Z naszego artykułu dowiecie się: jaki jest podział szkodników drewna, jakie są gatunki szkodników drewna, jakie szkody powodują szkodniki drewna, jak zwalczać szkodniki drewna, jakie szkodniki żerują w suchym drewnie, jakie szkodniki żerują w wilgotnym drewnie, jakie szkodniki żerują w zagrzybionym drewnie, jak zwalczyć kornika drukarza w domu, korniki zwalczanie w domu, korniki zwalczanie w dachu, w więźbie dachowej, robaki w drewnie, etc.

Rola drewna w gospodarce człowieka

W ciągu tysiącleci ludzkość używała wielu surowców. Jest jednak jeden surowiec, który przez tysiąclecia odgrywał w działalności człowieka szczególną rolę. Tym surowcem jest drewno. Z drewna były pierwsze narzędzia, broń i ludzkie schronienia. Na początku mieliśmy tylko kije i kamienie z pomocą których po tysiącach lat zbudowaliśmy naszą cywilizacje. Drewno to materiał, który ma wiele zalet. Ma umiarkowaną cenę. Jest surowcem odnawialnym. Na miejsce wyciętych lasów sadzimy nowe, które w przyszłości również wytniemy. Kiedy spalimy całą ropę i gaz nadal będziemy mieć jeszcze drewno i rzecz jasna kamienie. Drewno do dziś stanowi niezwykle ważny surowiec. Budujemy z niego budynki, robimy meble i używamy go do ogrzewania. Produkujemy z niego opakowania. Z drewna produkujemy również papier, który przez długi czas był najważniejszych ze stosowanych przez nas nośników informacji. Ilość zastosowań drewna jest tak długa, że nie sposób ich wszystkich przedstawić.

Szkodniki drewna

Drewno nie jest jednak pozbawione wad. Jedną z nich jest fakt, że stanowi ono pożywienie wielu gatunków zwierząt głównie owadów. Owady żerujące w drewnie nazywamy drewnojadami, szkodnikami drewna lub ksylofagami. Czasami bywają one potocznie nazywane kornikami. Jest to określenie błędne ponieważ korniki, a właściwie kornikowate to tylko jedna z wielu podrodzin owadów żerujących w drewnie. Żaden z gatunków korników nie żeruje w drewnie przetworzonym takich jak np. meble.

Szkody powodowane przez szkodniki drewna “korniki”

Drewnojady powodują wiele uszkodzeń ponieważ bardzo szerokie jest wykorzystanie drewna. Powodują one rozległe uszkodzenia w domach wewnątrz drewnianych konstrukcji dachowych, w słupach podporowych, belkach sufitowych, podłogach drewnianych, czy drewnianych ścianach. Niszczą meble, przedmioty i galanterię drewnianą. W efekcie swojego żerowania mogą doprowadzić do utraty przez drewno konstrukcyjne praktycznie wszystkich właściwości używkowych, a całe wnętrze mebli i przedmiotów drewnianych do konsystencji proszku. Często są niewidoczne w pierwszym okresie niszczenia drewna i dopiero stwierdzenie podczas technicznego przeglądu dachu, podłóg, schodów czy belek sufitowych, bądź też przedmiotów lub mebli, licznych owalnych otworów i wysypującego się z nich żółtawego pyłu (mączka drzewna) w praktyce potwierdza zaatakowanie drewna przez szkodniki i konieczność pomocy ze strony specjalistów.

Podział szkodników drewna

Oprócz ogólnie znanego podziału systematycznego szkodniki drewna można podzielić również ze względu na rodzaj drewna w którym żerują. Podział ten wygląda następująco:

I – Drewno ciepłe i suche

II – Drewno zawilgocone i często zainfekowane grzybami.

III – Drewno wbudowane nieokorowane.

IV – Drewno w lesie i tartakach.

V – Drewno wykorzystywane jako kryjówki zwierząt.

VI – Drewno wykorzystywane jako źródło celulozy używanej do budowania gniazd owadów.

W następnej części naszego artykułu przedstawimy wybranych przedstawicieli dwóch pierwszych grup owadów.

GRUPA I – Owady żerujące w suchym i ciepłym drewnie.

Kołatek domowy (Anobium punctatum)

Kołatek domowy znany też jako kołatek wrężyk występuje w Ameryce północnej, Australii, Europie, Afryce południowej i Nowej Zelandii. Kołatek domowy est najpospolitszym spośród kołatków występujących w Polsce. Kołatek domowy to groźny szkodnik drewna. Larwy kołatka domowego rozwijają się w starym drewnie drzew liściastych i iglastych. Owad niszczy różne wyroby z drewna i przeróżne elementy budowalne. Kołatek domowy żeruje w drewnie robinii, sosny, jesionu i dębu. Preferuje część bielastą drewna. Głębiej w drewnie żeruje tylko w jodle, brzozie, świerku i buku. Kołatek na pewno nie osiedli się w miejscu z ogrzewaniem centralnym i miejscach takich jak strychy. Uwielbia za to wilgotne i chłodne piwnice. Kołatek domowy atakuje drewno zdrowe lub drewno stare bez widocznych zewnętrznych cech rozkładu przez grzyby lub już zagrzybione. Kołatek domowy przebywa przede wszystkim w pomieszczeniach zamkniętych ponieważ jego larwy giną w niskich temperaturach. Postać dorosła kołatka domowego ma wielkość od 2 do 4 mm i barwę jasno- lub ciemnobrunatną. Białe larwy kołatka domowego osiągają do 6 mm długości. Chrząszcze kołatka domowego żyją około miesiąca. Kopuluje on na przedmiotach stanowiących materiał wylęgowy. Akt prokreacyjny kołatka domowego może trwać nawet do kilku godzin. Samica kołatka domowego składa około 30 – 60 jaj. Larwy kołatka domowego w zależności od wilgotności i temperatury legną się po 15 – 23 dniach. Samica kołatka domowego składa jaja w rysach i szparach drewna. Larwa kołatka domowego po wylęgnięciu drąży chodnik, głównie na długości słoi rocznych w drewnie wczesnym, jeśli jest to drewno drzew iglastych. W przypadku drewna drzew liściastych nie obserwuje się takiej prawidłowości. Chodniki drążone przez larwy kołatka domowego na początku mają szerokość 1/3 mm, ale powiększają się wraz z wzrostem larw. Całe żerowisko kołatka domowego zasypane jest mączką drzewną oraz kałem. Końcowy sektor chodnika kołatka domowego jest pustawy i jest kolebka poczwarkową. Chodnik wychodzący wygryza larwa kołatka domowego i zostawia tylko wąską ściankę, którą przegryza chrząszcz kołatka domowego. W miesiącach od marca do kwietnia dokonuje się przepoczwarczanie larwy kołatka domowego. Chrząszcze kołatka domowego wychodzą z drewna przez otwory o średnicy 0,7 – 2,2 mm. Temperatura potrzebna do odpowiedniego przekształcenia się larwy wynosi od 20 do 23 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza niezbędna do rozwoju larw kołatka domowego zmienia się w zależności od ich wieku. U larw młodszych jest to 50 %, a u starszych 60 %. Okres żerowania larwy kołatka domowego trwa od 1 do 9 lat. Zazwyczaj jest to od 1 do 3 lat. Długość tego okresu uzależniona jest od wilgotności, temperatury i wartości odżywczej drewna. Czasami można usłyszeć odgłos żerowania kołatka domowego podobny do kołatania, który spowodowany jest tym, że samiec kołatka domowego natrafił na twardy element drewna i mocno w niego uderza. Właśnie od tego odgłosu wywodzi się nazwa kołatek. Kołatek domowy to drugi po spuszczelu najgroźniejszy, a w rejonach górskich najgroźniejszy szkodnik mebli, rzeźb, detali architektonicznych, ram obrazów i innych wyrobów z drewna. Atakuje budynki drewniane, w których szczególnie upodobał sobie legary, podłogi i belki przyziemia. Kołatek domowy najczęściej atakuje drewno użytkowane co najmniej 4 – 7 lat, lecz zaobserwowano opad również na drewnie użytkowanym przez krótszy okres. Potrafi rozwijać się nawet w bardzo starych, kilkusetletnich wyrobach drewnianych.

Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus)

Spuszczel pospolity to gatunek chrząszcza należący do rodziny kózkowatych. Spuszczel pospolity występuje w strefie umiarkowanej na niemal całym świecie (Afryka północna, Europa, Azja, Ameryka północna, Afryka południowa, Nowa Zelandia, Australia). Spuszczel pospolity jest powszechny w całej Polsce z wyjątkiem wzniesień powyżej 1000 metrów nad poziomem morza. Najliczniej występuje w najcieplejszych rejonach Polski. Atakuje wyłącznie martwe, suche drewno różnych gatunków drzew iglastych. W drewnie drzew liściastych spuszczel pospolity rozwija się tylko jeśli podda się je chemicznej przemianie. Spuszczel pospolity zamieszkuje martwe, suche a przed wszystkim już przerobione drewno. Pojawia się w drewnianych elementach budynków, słupach wolnostojących itp. W budynkach nie tylko zasiedla więźbę dachową, czy klasyczne ściany z drewna, ale też drewniane ramy okienne i drewnianą boazerię oraz podłogi. Chrząszcze spuszczela pospolitego mają od 7 do 21 mm długości. Barwa jasno lub ciemnobrunatna do czarnej. Na przedpleczu chrząszcza spuszczela pospolitego znajdują się dwa lśniące guzy, a na pokrywach dwie przepaski utworzone z szarych włosów. Larwy spuszczela pospolitego są białe. Osiągają do 30 mm długości. Chrząszcze spuszczela pospolitego roją się od czerwca do sierpnia. Najliczniej pojawiają się są w najgorętszych dniach lipca. Chrząszcze spuszczela pospolitego opuszczają drewno tylko jeśli temperatura jest odpowiednio wysoka i robią to w najgorętszej porze dnia. Ilość składanych przez samicę spuszczela pospolitego jaj może się wahać od nie więcej niż 200 do ponad 500 przy czym częściej ich ilość jest bliższa tej niższej wartości. Czas, po którym lęgną się larwy spuszczela pospolitego uzależniony jest od wilgotności i temperatury otoczenia. Przy najkorzystniejszych warunkach (temperatura 31 stopni Celsjusza i 90 % wilgotności względnej powietrza) larwy spuszczela pospolitego lęgną się już po kilku dniach. Przy warunkach nie sprzyjających następuje to po kilkunastu dniach. Również czas rozwoju larwy spuszczela pospolitego uzależniony jest od warunków środowiskowych. Trwa on od 2 do kilkunastu lat (zazwyczaj od 3 do 6 lat). Temperatura przy której larwa spuszczela pospolitego rozwija się najszybciej wynosi od 28 do 30 stopni Celsjusza, a wilgotność drewna przy której larwa rozwija się najszybciej wynosi od 26% do 50%. Larwy spuszczela pospolitego drążą chodniki o szerokości 6 mm. W poszerzonym końcu chodnika larwa spuszczela pospolitego przeistacza się w postać dorosłą. Długość stadium poczwarki spuszczela pospolitego uzależniona jest od warunków środowiskowych i wynosi ona od 1 do 3 tygodni. Postać dorosła spuszczela ma czarną lub ciemnobrunatną barwę i długość od 7 do 25 mm. W walce z tym groźnym szkodnikiem ważne jest, aby jak najszybciej czasie wykryć zasiedlone przez spuszczela pospolitego miejsca. Niestety odnalezienie miejsc bytności spuszczela pospolitego jest trudne ponieważ larwy spuszczela pospolitego w czasie żerowania nie wysypują na zewnątrz mączki drzewnej. Jego obecność można stwierdzić po odgłosach żerowania w gorące dni. W drewnie silnie zaatakowanym z którego we wcześniejszych latach wydostawały się postacie dorosłe obecność spuszczela pospolitego można stwierdzić na podstawie kilkumilimetrowych otworów wylotowych. Spuszczel pospolity to najgroźniejszy europejski szkodnik urządzeń z drewna i budowli drewnianych. Nawet 10-letnie budynki mogą zawalić się pod wpływem dokonywanych przez niego uszkodzeń. Szkody jakie powoduje spuszczel pospolity uzależnione są od konstrukcji ścian, jakości i gatunku drewna. Szkodniki znacznie zmniejszają stabilność konstrukcji. Młode larwy spuszczela pospolitego unikają części drewna późnego i żerują tylko we wczesnym drewnie. Starsze larwy spuszczela pospolitego uszkadzają późne drewno, a niekiedy w całości je niszczą. Spuszczel pospolity powoduje też zwiększenie łatwopalności zaatakowanego drewna. Ochrona przed spuszczelem pospolitym polega na głębokim nasycaniu drewna preparatami o długotrwałym działaniu toksycznym. Dużym problemem jest to, że głębokie nasycenie drewna nie zawsze jest możliwe w już stojących budynkach. W takiej sytuacji w grę wchodzą przede wszystkim powierzchniowe metody ochronne. Budynki nasycone preparatami wymagają regularnych, corocznych kontroli. Najlepiej przegląd drewnianych elementów przeprowadzić w okresie letnim, kiedy temperatura jest wyższa, a larwy bardziej aktywne. Aby być pewnym że szkodnik nie przedostanie się do naszego budynku musimy pamiętać o uszczelnieniu dachu a także o zamontowaniu siatek ochronnych w oknach strychowych. Inną metodą zabezpieczania ścian ze zdrowego drewna przed spuszczelem pospolitym jest ich szczelne odeskowanie oraz pomalowanie farbami olejnymi. Bardzo ważne jest też to, aby przy budowie nowego domu, lub w trakcie przeprowadzania remontu nie stosować drewna pochodzącego z rozbiórki starych domów bez uprzedniego poddaniu go dezynfekcji. Larwy spuszczela pospolitego już żerujące w drewnie zwalcza się metodami chemicznymi, fizycznymi i mechanicznymi. Szczególnie często stosuje się gazowanie i poddawanie wysokiej temperaturze.

Miazgowce

Najczęściej spotykane gatunki miazgowców to miazgowiec brunatny, miazgowiec omszony i miazgowiec parkietowiec. Owady te są bardzo podobne do korników. Osiągają od 2 do 5 mm długości. Żerują głównie w bielu drewna pozyskiwanego z gatunków liściastych. Niszczą meble, parkiety, boazerie i ramy obrazów. Samica składa nawet 200 jaj, z których wylęgają się larwy odżywiające się skrobią i proteinami zawartymi w komórkach drewna liściastego. Czas rozwoju miazgowców uzależniony jest od temperatury i wilgotności otoczenia. Trwa on od 3 miesięcy do roku. Miazgowce potrafią żerować w jednym środowisku, aż do całkowitego zniszczenia drewna.

Wyschlik Grzebykorożny

Wyschlik grzebykorożny występuje powszechnie w Europie na Syberii i w Azji mniejszej. Rozwija się w suchym drewnie drzew liściastych – głównie dębu, olchy i buku. W domach atakuje meble, galanterie drewnianą rzeźby i sprzęty gospodarskie. Prowadzi dzienny tryb życia. Samice drążą nowe korytarze do głębokości od 5 do 15 mm lub wykorzystują stare żerowiska, które pogłębiają. Do każdego z korytarzy składają od jednego do kilku jaj. Następnie blokują swoim ciałem otwór wejściowy i umierają. Larwy wyschlika grzebykorożnego drążą w drewnie okrągłe chodniki o średnicy około 2 mm i nieregularnym kształcie w których pozostawiają mieszankę odchodów i mączki drzewnej, która jest silniej ubita niż ma to miejsce w przypadku kołatka domowego. Osobniki dorosłe wyschlika grzebykorożnego osiągają od 3 do 5 mm długości. Rozwój jednego pokolenia tych szkodników drewna trwa od dwóch do kilka lat.

GRUPA II – Owady żerujące w drewnie wilgotnym i zaatakowanym przez grzyby.

Tykotek pstry

Tykotek pstry żeruje głównie w drewnie drzew liściastych, ale zasiedla także drewno iglaste. Atakuje często zawilgocone i nadpsute przez grzyby drewniane podwaliny, ale także ściany oraz w mniejszym zakresie więźbę dachową. Jest jednym z nielicznych gatunków, którego larwy po pewnym czasie stają się odporne na spadek wilgotności i mogą żerować w drewnie, które z powodu osuszenia już nie daje możliwości rozwoju grzybom. Osobniki dorosłe mają około 6 mm. Białe larwy osiągają do 10 mm długości. Samica składa na powierzchni drewna od 3 do 4 jaj. W trakcie swojego życia może złożyć do 60 jaj. Cykl rozwoju owadów zamyka się zwykle w czasie jednego roku, ale podczas panowania gorszych warunków może trwać nawet 3-10 lat.

Kołatek Uparty

Kołatek uparty to chrząszcz z rodziny sprężykowatych. Występuje w Europie, na Syberii i na Kaukazie. Żeruje w drewnie zawilgoconym oraz zagrzybionym. Kołatek uparty nigdy nie atakuje drewna o wilgotności poniżej 20%. Najczęściej spotykany jest w dolnych częściach budynków takich jak podłogi, legary i elementy drewniane znajdujące się w piwnicach. Rójka przypada od końca kwietnia do czerwca. Samice składają jaja w szparach, pęknięciach zawilgoconego drewna lub na starych żerowiskach. Dorosłe osobniki osiągają od 5 mm długości, a larwy do 9 mm. Generacje dwuletnie. Ochrona przed budynków przed kołatkiem upartym polega głównie na ochronie budynków przed zagrzybieniem i zawilgoceniem.

Krokwiowiec piłkorożny

Krokwiowiec piłkorożny występuje w Europie, na kaukazie i w Azji mniejszej. Pospolity w całej Polsce. Roi się w lipcu i na początku sierpnia. Atakuje zawilgocone drewno konstrukcyjne – porażone rozkładem brunatnym (grzyby domowe) – zarówno iglaste jak i liściaste. Z tego względu nie jest groźnym szkodnikiem gdyż jedynie przyśpiesza zniszczenia drewna już zapoczątkowane przez grzyby. W odróżnieniu od kołatka upartego częściej występuje w wyższych partiach budynków w których atakuje elementy takie jak więźba dachowa i sufity. Osobniki dorosłe osiągają od 3 do 5 mm długości. Białe larwy osiągają do 9 mm długości. Rójka przypada na lipiec i sierpień. Podobnie jak w przypadku kołatka upartego ochrona budynków przed jego żerowaniem polega głównie na zabezpieczeniu drewna przed zawilgoceniem i zagrzybieniem.

Zmorsznik czerwony

Zmorsznik czerwony to chrząszcz z rodziny kózkowatych. Występuje w Europie i na Syberii. Atakuje głównie drzewa iglaste. Występuje zarówno w miejscach zacienionych jak i nasłonecznionych. Pojawia się w drewnie podwalin i legarów domów drewnianych lub miejscach stałych zacieków na zewnętrznych ścianach budynków. Lubi drewno wilgotne i zagrzybione. Spotyka się go również w drewnianych słupach ogrodzeniowych i palach mostowych. Cykl rozwojowy trwa od 1 roku do 3 lat. Osobnik dorosły osiąga długość 10 – 21 mm. W celu zabezpieczenia drewnianych elementów konstrukcji przed zmorsznikiem należy pokryć je trudnowymywalnymi środkami grzybo i owadobójczymi.

Trzeń Korowy

Trzeń korowy jest powszechny w Europie. Rozwija się głównie w drewnie drzew liściastych takich jak buk, wiąz, topola i dąb. Żeruje w części drewna zwanej bielem. W przypadku silnego porażenia drewna przez tego szkodnika może dojść do tego, że pozostaje tylko cienka zewnętrzna ścianka, a drewno wewnątrz ulega całkowitemu zniszczeniu. Owad dorosły osiąga wielkość od 4,5 – do 5,5 mm.

To tylko niektóre spośród setek gatunków szkodników drewna. Każdy gatunek szkodników drewna jest inny. Różnią się rodzajem drewna w którym żerują i jego gatunkiem oraz tym, jakie są najlepsze metody ich zwalczania. Z tego powodu walkę ze szkodnikami drewna najlepiej powierzyć specjalistom. Specjalizujące się w zwalczaniu szkodników firmy dzięki swojemu doświadczeniu potrafią rozpoznać jaki gatunek szkodników żeruje w danym gatunku drewna i dostosować metody walki ze szkodnikami drewna do danego gatunku szkodnika i sytuacji, którą zastaną na miejscu zaatakowanym przez szkodniki drewna.

TAGI: Zwalczanie korników, tępienie szkodników drewna, robaki w drewnie, jak pozbyć się szkodników, gaz na korniki, metody zwalczania owadów korników, spuszczel pospolity gazowanie, dezynsekcja kołatka, impregnacja drewna, firma zwalczająca korniki, skuteczne tępienie owadów w dachu, kornik drukarz zwalczanie w domu, robaki w więźbie dachowej, chrząszcze gryzące drewno, jak wygląda kornik zdjęcia, korniki larwy, terpentyna na korniki, jak zwalczyć korniki w belkach, korniki jak się pozbyć, preparaty na korniki, czy korniki gryza ludzi, porady nt. owadów w drewnie,