Szczypawka (Skorek pospolity) – czym jest, gdzie występuje i jak wygląda?

Co to jest szczypawka?

Szczypawka, czyli skorek pospolity to owad z rodziny skorkowatych. Skorek pospolity występuje dość powszechnie. Nie ma zatem nic dziwnego w tym, że znany jest pod wieloma nazwami. Określany on bywa jako zausznik, korzec lub szczypawica, ale najczęściej stosowana potoczna nazwa skorka pospolitego to szczypawka.

Jak odkryto skorka pospolitego?

Powszechność występowania skorka pospolitego sprawiła, że opisywany był on wielokrotnie. W 1773 roku de Geer opisał go jako Forficula major. W 1775 roku Fabricius opisał go jako Forficula dentata, w 1802 roku Marsham opisał go jako Forficula media i jako Forficula neglecta, w 1825 roku Megerle opisał go jako Forficula infumata, 1835 roku Leach opisał go jako Forficula borealis, w 1846 roku Kolenati opisał go jako Forficula caucasica, a w 1911 Karny opisał go jako Forficula silanoides.

Opowieści o szczypawkach

O szczypawkach powstało wiele opowieści. Straszy się nimi dzieci, ale nierzadko zdarza się, że wierzą w nie również dorośli. W opowieściach tych szczypawki najczęściej wchodzą do uszu. W niektórych z nich usłyszymy nawet, że  następnie przedziurawiają błonę bębenkową i idą dalej trafiając nawet do mózgu. Opowieści te znalazły swoje odzwierciedlenie nie tylko w jednej z jego polskich nazw (zausznik), ale również w nazwie angielskiej (earwig) oraz łacińskiej (auricula).

Na szczęście opowieści te nie są prawdziwe. Informacje na temat tego jakie skorki są naprawdę znajdziecie w naszym artykule. Dowiecie się z niego do szczypawki używają szczypiec, jak wygląda szczypawka, gdzie żyje szczypawka i co je szczypawka. Na koniec napiszemy jak się pozbyć szczypawek i jak rozwiązać problem szczypawek.

Szczypce skorków

Potoczną nazwę szczypawka, skorki pospolite zawdzięczają, jak można się domyślić mających kształt szczypiec wyrostkom. Wyrostki te to zmodyfikowane przysadki odwłokowe szczypawek. Wygląd szczypiec szczypawek pozwala na odróżnienie od siebie samców skorków pospolitych i samic skorków pospolitych. Szczypce samic szczypawek są mniejsze i mniej wykrzywione od szczypiec samców szczypawek.

Szczypce używane są przez szczypawki głównie podczas godów. Szczypce samców szczypawek imponują samiczkom szczypawek. Zaobserwowano, że podczas godów samce zauszników wielokrotnie wywijają cęgami, oraz łapią samice zauszników za ich pomocą. Możliwe, że samce szczypawek używają szczypiec również podczas walk przeprowadzanych z innymi samcami szczypawek. Szczegóły godów szczypawek nie są jednak znane ponieważ zwierzęta te prowadza skryty tryb życia.

Szczypce szczypawek pełnią też kilka innych funkcji, ale funkcje te nie są już tak istotne w życiu tych zwierząt jak funkcje związane z używaniem szczypiec podczas godów. Czasami szczypce służą szczypawkom do obrony. Dzieje się tak jednak tylko w skrajnych przypadkach. Pełnią też one funkcje straszaka. Szczypce bywają wykorzystywane przez szczypawki podczas polowań, ale zdarza się to rzadko. Zazwyczaj ofiary skorków są na tyle małe, że do ich złapania wystarczające są żuwaczki. Szczypce służą też skorkom do składania i rozkładania skrzydeł, ale owady te rzadko korzystają z tej możliwości ponieważ jest to czasochłonne i skomplikowane.

Jak wygląda szczypawka?

Opowiedzieliśmy już nieco o wyglądzie szczypiec szczypawki. Warto jednak przyjrzeć się wyglądowi reszty ciała tego zwierzęcia.

Ciała szczypawek są podłużne i spłaszczone. Mają one od 14 do 23 milimetrów długości. Samice skorków są mniejsze od samców. Szczypawki są żółtawo-brązowe. Brzegi przedplecza szczypawek są jaśniejsze od reszty ich ciała. Pierwsza z par skrzydeł szczypawek przekształciła się w mocne, ale jednocześnie krótkie pokrywy skrzydłowe. Pokrywy te pod względem wyglądu są podobne do pokryw chrząszczy zaliczanych do kusakowatych. Druga z par skrzydeł szczypawek jest złożona pod nimi. Ciała szczypawek są nieowłosione. Na gładkiej głowie znajdują się wyraźnie zaznaczone szwy. Czułki szczypawki składają się z 14 członów. Odnóża zauszników są mocno zbudowane.

Występowanie szczypawek

Szczypawki pierwotnie występowały na terenie Europy, północnej Afryki i w zachodniej części Azji. Na początku XX wieku zawleczone zostały przez człowieka do Ameryki Północnej. Obecnie na terenie Ameryki Północnej występują dwa bliźniacze gatunki zausznika które pozostają od siebie odizolowane rozrodczo. Gatunki bliźniacze znane również jako gatunki kryptyczne to gatunki, które są na siebie na tyle podobne, że trudno jest je od siebie odróżnić pod względem morfologii, ale istnieje między nimi bariera rozrodcza. Gatunki szczypawki występujące na terenie Ameryki północnej określane są jako gatunek A i gatunek B. Populacja A obejmuje swoim zasięgiem tereny o chłodniejszym klimacie, a populacja B tereny o klimacie cieplejszym.

Skorek pospolity bardzo często pojawia się w niewielkiej odległości od ludzkich domostw na przykład w naszych ogródkach i działkach. Za dnia skorki pospolite zazwyczaj przebywają w różnego rodzaju zakamarkach. Najczęściej znajdujemy je pod kamieniami, leżącym na ziemi drewnem, stertami opadłych liści i korą drzew. Często zdarza się, że wiele skorków pospolitych przebywa w jednym miejscu. Jeśli zostaną wypłoszone bo na przykład podnieśliśmy kamień pod którym przebywały zaczynają uciekać i natychmiast poszukują nowej kryjówki. Skorki pospolite aktywne są głównie nocą, kiedy to opuszczają swoje kryjówki w poszukiwaniu pożywienia.

Co jedzą szczypawki?

W diecie skorków pospolitych dominuje pokarm roślinny, ale mogą one odżywiać się również pokarmem zwierzęcym. Jeśli chodzi o pokarm roślinny to żywią się one obumierającymi fragmentami roślin, płatkami kwiatów, młodymi listkami, opadłymi lub przegniłymi owocami, spadzią, nektarem i pyłkiem kwiatowym. Wśród ofiar skorków pospolitych dominują zwierzęta małe i powolne takie jak małe gąsienice i mszyce. Skorki pospolite zjadają również jaja i padlinę. Czasami zdarza się, że skorki zjadają słabszych przedstawicieli swojego gatunku.

Rozmnażanie się i rozwój szczypawek

Jaja składane są przez samicę zausznika nie tuż po godach, ale dopiero po zimowej diapauzie. Pojedyncza samica szczypawki składa około 50 jaj. Jaja te składane są przez samicę korca w mającej od 5 do 8 centymetrów głębokości norce. U większości owadów rola matki w tym momencie by się skończyła. W przypadku skorków pospolitych jest jednak inaczej. Matki zauszników pilnują jajeczek dzięki czemu nie padają one ofiarą drapieżników. Samice korców bardzo dbają o jajeczka. Regularnie liżą je i zmieniają ich położenie. Zapobiega to pleśnieniu jaj szczypawek i ich wysychaniu. Jajeczka zauszników, które nie są obdarzone taką opieką obumierają w wyniku porażenia przez grzyby.

Przez cały okres opieki nad jajeczkami samica skorka pospolitego nie odżywia się. Zauszniki wylęgają się z jaj po upływie kilku tygodni od ich złożenia. Opieka matki nad małymi skorkami trwa również po ich wykluciu się z jaj. Matka karmi je przeżutym pokarmem na który składają się fragmenty roślin i resztki owadów. Po pewnym czasie młode skorki zaczynają opuszczać gniazda nocami w celu zdobycia pokarmu. Za dnia nadal wracają jednak do gniazd. Po upływie 6 tygodni larwy przechodzą drugą wylinkę. Kolejne rodziny zakładane przez samiczki szczypawki są znacznie mniej liczne od rodzin, które zostały przez nie założone wcześniej. Wiele samiczek umiera z wycieńczenia po odchowaniu pierwszych larw i w związku z tym nigdy nie zakładają one kolejnych rodzin. Młode skorki pospolite osiągają dojrzałość płciową po upływie 10 tygodni. Zauszniki żyją około roku.

Inne gatunki skorków występujące w Polsce

Na świecie występuje około 500 gatunków skorków. W Polsce grupa ta jest jednak znacząco mniej liczna. Oprócz skorka pospolitego w Polsce występują jeszcze trzej przedstawiciele tej grupy. Są to:kikutniczka pospolita (Chelidura acanthopygia), Anechura bipunctata,i Apterygida media. Podejrzewa się, że w południowej części polski może występować też skorek Chelidura transsilvanica.

• Kikutniczka pospolita (Chelidura acanthopygia)

Kikutniczka pospolita podobnie jak Anechura bipunctata zaliczana jest do podrodziny Anechurinae wprowadzonej w 1907 roku przez Malcolma Burra. Przedstawiciele tego rodzaju charakteryzują się szerokim, przysadzistym, zwartym ciałem. Czwarty człon ich czułek jest dłuższy od trzeciego.