Szczury są na terenie Polski zwierzętami występującymi bardzo powszechnie. Ocenia się, że w naszym kraju jest ich kilkanaście milionów. Liczebność szczurów nie wszędzie jest jednak jednakowa. Nie zawsze też w prosty sposób wynika ona z liczebności ludzi w danym miejscu w związku z czym w Polsce jest wiele miejsc w których szczurów jest więcej od nas.
Szczury rozmnażanie
Szczury rozmnażają się wyjątkowo szybko. W idealnych dla szczurów warunkach z pojedynczej pary szczurów w ciągu jednego roku mogą rozwinąć się dwa tysiące osobników tych zwierząt. Jednocześnie szczury cały czas są zwalczane, choć intensywność zwalczania i jego skuteczność nie wszędzie stoją na jednakowym poziomie. W związku z tym liczebność szczurów w różnych miejscach Polski podlega ciągłym wahaniom, a jej dokładne określenie nie jest i prawdopodobnie nigdy nie będzie możliwe.
Problem ze szczurami
Szczury są zwierzętami synantropijnymi. Żyją w otoczeniu człowieka. Wysoka liczebność oraz fakt, że żyją one w pobliżu ludzi sprawiają, że szczury są dla człowieka dużym problemem. Spotkanie ze szczurem nie jest dla większości z nas przyjemnością, ale w rzeczywistości zazwyczaj to szczury boja się nas bardziej niż my ich. Dlatego szczury mimo tego, że żyją w pobliżu nas unikają bezpośredniej konfrontacji z nami. Oznacza to, że jeśli zauważyliśmy gdzieś obecność kilku osobników szczurów to może ich być w danym miejscu już naprawdę sporo.
Główne problemy ze szczurami
- Przenoszenie przez szczury chorób,
- niszączą towary i przechowywaną żywność,
- szczury potrafią niszczyć elementy elewacji budynków
- szczury mogą niszczyć kable i sprzęt komputerowy,
- niszczą elementy instalacji wodno-kanalizacyjnych,
- zaniszczyszczają towar i miejsca bytowania odchodami.
Istnieje kilkadziesiąt gatunków szczurów. Większość z nich nie występuje jednak w Polsce. Na terenie polski najczęściej występuje pochodzący z Azji szczur wędrowny.
Szczur wędrowny
Szczur wędrowny wywodzi się ze stepów środkowej Azji. Stepy są rejonami pozbawionymi krzewów i drzew w związku z czym zamieszkujące je szczury mieszkały w norach wykopanych w ziemi. Upodobanie do podziemi pozostało u szczurów mimo iż ich obecne środowisko zazwyczaj nie przypomina już stepów z których się wywodzą. Dlatego często żyją one i zakładają gniazda w piwnicach, ziemi lub w kanałach. Właśnie ze względu na upodobanie do kanałów szczur wędrowny bywa także nazywany szczurem kanałowym. Miejsca w których znajdują się gniazda szczurów gryzonie te opuszczają głównie w celu poszukiwania pożywienia. Szczury mogą poszukiwać pożywienia w różnych miejscach szczególnie często poszukują go jednak na śmietnikach.
Często zdarza się, że śmieci nie są wywożone wystarczająco często. W takiej sytuacji pojemniki na śmieci często przepełniają się przez co nie można ich zamknąć. Zdarza się też, że śmieci kładzione są obok przepełnionych koszy. Kładzenie śmieci obok koszy lub ich nie domykanie zdarza się nawet wtedy gdy nie są one przepełnione. Wszystko to sprzyja szczurom. Wbrew powszechnym narzekaniom Polska cały czas się bogaci. Od pewnego czasu zaliczana jest już ona do państw rozwiniętych, a więc do najbogatszych na świecie (choć wciąż jest jednym z najbiedniejszych państw zaliczanych do tej grupy). Sprawia to, że coraz częściej zdarza nam się wyrzucać jedzenie, a tym samym szczurom coraz łatwiej jest znaleźć je na śmietnikach.
Zagrożenia ze strony szczurów
Szczury są dla człowieka dużym zagrożeniem. Jest tak z wielu powodów. Po pierwsze roznoszą one liczne, groźne dla człowieka zarazki. Ocenia się, że roznoszonych przez szczury zarazków może być nawet kilkadziesiąt. Czasami szczury atakują ludzi. Zdarza się to jednak głównie w sytuacji, gdy nie mają one innego wyjścia. Ugryzienia przez szczura jak to ugryzienia mogą boleć ale też zwiększają prawdopodobieństwo, że szczur przeniesie jedną ze wspominanych chorób.
Szczury powodują też spore zniszczenia w domach. Zniszczenia te obejmują zwłaszcza przewody elektryczne. Szczury często przegryzają je w sposób powodujący powstawanie iskier, które z kolei mogą spowodować wystąpienie pożaru.
Szczury zjadają naszą żywność. To co prawda spora strata finansowa, ale w dzisiejszych czasach nie grozi nam już głód w związku z czym nie to jest największym problemem. Dużo większym problemem ze szczurami jest to, że zanieczyszczają one żywność której nie zjedzą. Najczęściej zanieczyszczają ją za pomocą moczu i odchodów. Mogą zostawiać również na żywności swoją sierść, a także przenosić na żywność wspominane wcześniej choroby.
Szczury można skutecznie zwalczać jedynie poprzez ich zabicie. Nie istnieją żadne skuteczne sposoby odstraszania szczurów.
Zwalczanie szczurów
Jeśli chcemy trwale zabezpieczyć budynek przed szczurami nie wystarczy podejmowanie odpowiednich działań mających na celu ich zwalczanie dopiero wtedy, gdy szczury już pojawią się w danym miejscu.
Najlepszy sposób na szczury to stały monitoring występowania gryzoni w danym miejscu. Piszemy gryzoni ponieważ metody stosowane w celu zapobiegnięcia pojawieniu się szczurów skuteczne są również w stosunku do myszy.
Monitoring szczurów i myszy
Podstawą monitoringu gryzoni jest ustawienie karmników deratyzacyjnych na stałe w okolicach budynku w którym przeprowadzany jest monitoring występowania gryzoni oraz w jego wnętrzu. Karmniki deratyzacyjne są pojemnikami w których umieszczana jest trutka na gryzonie. Karmniki deratyzacyjne zbudowane są w taki sposób, że szczury i myszy z łatwością uzyskują do nich dostęp, ale jednocześnie uniemożliwiają one dostęp do trutki innym zwierzętom na przykład ptakom oraz ludziom.
Trutki na szczury
Trutki stosowane w tego typu karmnikach przez firmy oferujące profesjonalny monitoring gryzoni mają postać woreczków wypełnionych żelem. Woreczki te przymocowane są wewnątrz karmnika w taki sposób, że szczury i myszy mogą odgryzać kolejne kawałki trutki, ale nie są w stanie wziąć woreczka w całości i przenieść go w inne miejsce. Monitoring szkodników przeprowadzony w taki sposób znacząco zmniejsza ryzyko, że trutka na szczury stanowić będzie zagrożenie dla innych niż gryzonie zwierząt lub ludzi. Ilość stacji deratyzacyjnych oraz ich rozmieszczenie mogą być zróżnicowane. Uzależnione jest to zwłaszcza od wielkości budynku w którym przeprowadzany jest monitoring szkodników. Przyjrzyjmy się temu jak może to wyglądać w przypadku większych obiektów dla których brak szkodników jest szczególnie istotny takich jak na przykład zakłady produkujące żywność. W przypadku tego typu zakładów stacje deratyzacyjne umieszczane są w trzech warstwach.
Wyróżniamy kilka popularnych rodzaji trutek na szczury:
- Trutka na szczury w formie pasty
- Trutka w formie granulatu
- Trutka w formie kostek woskowych
- Piana deratyzacyjna
Pierwsza umieszczana jest wzdłuż płotu otaczającego budynek, druga dookoła budynku, a trzecia przy ścianach wewnątrz budynku. Karmniki deratyzacyjne z trutką pełnią podwójną funkcję. Z jednej strony zwalczają one gryzonie, a z drugiej pozwalają na monitorowanie ich liczebności w danym miejscu. Jeśli trutka cały czas jest pobierana oznacza to, że w danym miejscu cały czas są szczury lub myszy.
Monitoring szkodników nie polega jednak jedynie na ustawianiu karmników deratyzacyjnych. Należy zadbać również o to, aby w danym miejscu nie panowały warunki odpowiednie dla bytowania szczurów oraz uniemożliwić im przedostanie się do wnętrza budynku. Ze strefy pomiędzy płotem, a budynkiem należy usunąć wszelkie przedmioty które nie muszą się tam znajdować takie jak między innymi śmieci, czy gruz. Znajdująca się tam trawa powinna być regularnie koszona.
Prawdziwy problem ze szczurami
Szczury prawdziwym problemem stają się dopiero po przedostaniu do wnętrza budynku. Aby im to uniemożliwić należy zadbać o szczuroszczelność budynku. Nie powinno być w nim żadnych otworów wystarczająco dużych, aby mogły przedostać się do niego gryzonie. Często zdarza się, że wiąże się to z koniecznością wykonania remontu budynku. Fizyczne powstrzymanie szczurów bywa trudne ponieważ szczury są bardzo zwinne w związku z czym bez trudu potrafią przedostać się nawet do trudno dostępnych miejsc. Jeśli w pobliżu jakiegoś budynku są drzewa szczury mogą poprzez ich gałęzie trafiać do wyższych partii budynków. Umożliwia to szczurom wchodzenie do budynków przez otwory znajdujące się wyżej lub na przykład przez balkony.
I to może jednak okazać się niewystarczające ponieważ szczury potrafią przedostawać się do wnętrz budynków przez otwarte drzwi lub okna. Dlatego powinny one pozostawać zamknięte jeśli nie są akurat przez nas używane.
Szczury bardzo często pozyskują pożywienie ze śmieci. W związku z tym powinniśmy uniemożliwić szczurom dostęp do nich. W tym celu wszystkie znajdujące się na zewnątrz pojemniki na śmieci powinny być szczelnie zamykane. Nie należy dopuszczać do ich przepełnienia w takim stopniu, aby nie można było ich już zamknąć. W przypadku wielu miejsc regularny, wysoce profesjonalny monitoring występowania szkodników jest wymagany przepisami prawa lub przez kontrahentów. Szczególnie często wymagany jest on zwłaszcza przez sieci sklepów od zakładów zajmujących się produkcją żywności. W przypadku mniejszych budynków karmniki deratyzacyjne mogą być umieszczane w jednej warstwie. W takim przypadku najczęściej umieszczane są one obok drzwi.
Ciągły monitoring szkodników najłatwiej zapewnić poprzez skorzystanie z usług firmy profesjonalnie zajmującej się deratyzacją. Firma taka odpowiednio ustawi karmniki deratyzacyjne, a także zadba o ich regularne uzupełnianie. Pracownicy firmy profesjonalnie zajmującej się deratyzacją będą potrafili także doradzić jakie konkretne, dodatkowe, dostosowane do danego miejsca działania powinny zostać podjęte w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa pojawienia się szczurów w danym budynku.
Inteligencja szczurów
Wyeliminowanie szczurów na stałe jest trudne ze względu na ich wysoką inteligencje. Mózg szczurów budową przypomina mózg człowieka, choć jest on od naszych mózgów zdecydowanie mniejszy. Dzięki temu szczury mogą uczyć się i zapamiętywać informacje. Wysoka inteligencja umożliwia szczurom przetrwanie w różnych rodzajach środowisk. Szczury, które pojawiły się na nowym terenie przez kilka dni zapoznają się z nim. W tym czasie w ich mózgach powstaje szczegółowa mapa terenu na którym się znajdują. Na podstawie wspomnianej mapy szczury decydują czy warto na dłużej zostać w danym miejscu. Decyzja ta nie jest podejmowana przez pojedynczego szczura, lecz przez całą ich grupę. Szczury bowiem trzymają się razem w stadach w których każdy osobnik ma własne zadania.
Świadome podejmowanie decyzji przez całą grupę charakteryzuje wyłącznie zwierzęta o bardzo wysokiej inteligencji. Szczurze stada cechuje hierarchiczny porządek. Pojedyncze osobniki potrafią ryzykować swoim życiem dla dobra całej grupy. Właśnie to jest sporym utrudnieniem w zwalczaniu szczurów. Kiedy w otoczeniu szczurów pojawi się pokarm początkowo spożywany jest on jedynie przez pojedyncze osobniki. Jeśli dany pokarm im nie zaszkodzi trutką zaczynają odżywiać się również pozostałe szczury. Dlatego wszystkie trutki na szczury działają z pewnym opóźnieniem.
Szczury mają duże poczucie odpowiedzialności za inne osobniki. Zdarza się, że poświęcają własne bezpieczeństwo aby ratować innego osobnika szczurów. Szczury dość łatwo jak na zwierzęta uczą się nowych rzeczy. Cierpliwym hodowcom szczurów udawało się nauczyć je między innymi takich sztuczek jak stawanie na dwóch łapkach, wchodzenie na dłoń, reagowanie na imię lub przynoszenie przedmiotów. Szczury są jednymi z najbardziej inteligentnych zwierząt. Inteligencją, odwagą i ciekawością znacząco przewyższają one myszy.