Kuna leśna – czym jest, gdzie występuje, gatunki kun

Kuna – czym jest ? (Martes martes)

Kuna leśna jest niewielkim ssakiem drapieżnym zaliczanym do rodziny łasicowatych i podrodziny łasic. W naszym artykule napiszemy gdzie żyją kuny leśne, jak rozpoznać kunę leśną, czym się żywi kuna leśna, czy kuna jest mądra, co jedzą kuny, co je kuna i czy kuny są chronione.

Występowanie kun leśnych 

Kuny leśne znane również jako tumaki występują na terenie niemal całej Europy. W Europie kuna leśna nie występuje jedynie na terenie Anglii, południowych krańców Portugalii, Hiszpanii, Grecji i Ukrainy oraz na północnych krańcach Skandynawii. W Azji kuna leśna występuje na terenie Kaukazu, Turcji, północnego Iranu i północno-wschodniego Iraku oraz na terenie zachodniej Syberii a po rzeki Ob i Irtysz.

Jak sama nazwa wskazuje kuny leśne występują głównie w lasach. Szczególnie często pojawiają się w starych lasach mieszanych z zamkniętymi koronami drzew niemniej pojawiać się mogą w każdy rodzaju lasów jak również poza nimi.

Na terenie Minorki gdzie nie występują żadni naturalni wrogowie kuny leśnej występuje w każdym typie środowiska. Na terenie Szkocji tumaki często pojawiają się na łąkach i wrzosowiskach.

Gniazda kun leśnych najczęściej znajdują się w skalnych załomach i w opuszczonych dziuplach. Na terenie Polski populacja kun leśnych jest w miarę równomiernie rozmieszczona na terenie Polski. Liczebność populacji kun leśnych w Polsce jest w miarę stabilna.

Masz problem z kuną? Skontaktuj się z nami – tel. +48 505 177 654 / biuro@insektpol.pl

Jak wygląda kuna leśna?

Pod względem budowy ciała kuna leśna przypomina inne gatunki łasicowatych. Jej ciało jest długie i giętkie, a nogi krótkie. Głowa wąska, pysk wyciągnięty, oczy duże. Uszy tumaka są duże i trójkątne, a ogon długi i puszysty.

Na podgardlu kuny leśnej znajduje się żółty lub pomarańczowy krawat. Plama na ciele kuny leśnej nie jest w przeciwieństwie do plamy znajdującej się na ciele kuny domowej rozwidlona co ułatwia odróżnienie od siebie tych dwóch gatunków kun.

Kuna leśna jest nieznacznie większa od kuny domowej. Ma od 45 do 60 centymetrów długości ciała i około 20 centymetrów długości ogona. Wielkość osobników kun leśnych w dużym stopniu różni się w zależności od populacji. Znaczące jest również zróżnicowanie kun leśnych w zależności od płci. Samce kun leśnych są o około 30 % większe od samic (samice ważą od 0,8 kg do 1,5 kg, a samce od 1,2 do 1,8 kg).

W ciągu roku kuny dwukrotnie zmieniają futro w związku z czym u zwierząt tych zaobserwować można znaczące różnice w ubarwieniu w zależności od poru roku. Zima futro kun leśnych jest puszyste i lśniące dzięki czemu skutecznie chroni ono kunę przed zimnem. Ponadto podczas zimy gęste futro porasta łapy kun co umożliwia tym zwierzętom chodzenie po śniegu bez zapadania się. Latem futro kuny jest krótkie i ościste.

Co jedzą kuny ?

Podstawą diety kuny leśnej są gryzonie. Znaczenie gryzoni w diecie tego zwierzęcia jest na tyle duże, że liczebność kun leśnych pozostaje ze ścisłym związkiem przyczynowo skutkowym z liczebnością gryzoni na danym terenie na przykład wiewiórek. Nie dla wszystkich gatunków wiewiórek kuny stanowią równie duże zagrożenie. Na przykład na terenie wielkiej Brytanii kuny leśne ograniczają liczebność wiewiórek szarych przez co sprzyjają one wiewiórkom rudym.

Jeśli w danym roku zaobserwować możemy wysyp gryzoni możemy być pewni, że w następnym roku zaobserwować będziemy mogli zwiększenie ilości młodych wyprowadzanych przez kuny. Poprzez utrzymywanie liczebności gryzoni na stałym poziomie kuny odgrywają ważną rolę w przyrodzie. Podobne związki zaobserwowano również w przypadku innych gatunków drapieżników i ich ofiar, a także w przypadku roślinożerców i roślin stanowiących ich pokarm. Obok gryzoni w diecie kun leśnych znajduje się również wiele innych gatunków małych zwierząt w tym płazów, owadów i ryb. Ważną część diety kun leśnych stanowią również jaja oraz jagody i inne owoce. Dieta kun cechuje się dużym zróżnicowaniem w zależności od dostępności pożywienia. Na przykład jesienią, gdy łatwo dostępne stają się różne rodzaje owoców leśnych produkty roślinne mogą odpowiadać nawet za 100% diety kun leśnych.

Polowania kun leśnych odbywają się za równo na drzewach jak i na ziemi.  Kuny leśne potrafią gromadzić pokarm na zimę. Gromadzony pokarm zakopywany jest w ziemi lub chowany wewnątrz dziupli. Poza Polską w diecie kun znajdują się również owoce morza. Na przykład w diecie kun występujących na terenie Szkocji znajdują się skorupiaki, szkarłupnie i kraby.

Zapotrzebowanie kun leśnych na pokarm jest wyjątkowo wysokie. Wynosi ono aż 10 % masy ciała tego zwierzęcia czyli około 160 gramów.

Rozmnażanie się i rozwój kun leśnych

Cykl rozwojowy kuny leśnej jest bardzo podobny do cyklu rozwojowego kuny domowej. Gody odbywają się od czerwca do lipca. Podczas godów następuje łączenie się w pary. Zazwyczaj pojedynczy samiec kuny leśnej zapładnia wiele samic. Podczas odbywającej się zazwyczaj nocą kopulacji kuny leśne wydają głośne odgłosy przypominające miauczenie kota. Podczas kopulacji samiec wgryza się w kark samicy. W ten sposób przytrzymuje on ją.

Poród podobnie jak w przypadku kuny leśnej następuje po 275 dniach czyli w kwietniu lub w maju. Jeśli w miesiącach od czerwca do lipca nie nastąpiło zapłodnienie w lutym lub w marcu następnego roku ma miejsce dodatkowa cieczka samicy kuny. W takim przypadku ciąża kuny leśnej trwa znacznie krócej. Podczas pojedynczego miotu kuny rodzi się od 2 do 7 ważących 30 gramów młodych. Najczęściej jest to od 3 do 4 młodych. Nowo narodzone kuny leśne są głuche, ślepe bezzębne i nieowłosione. Komunikacja pomiędzy młodymi, a ich matka odbywa się za pomocą ćwierkania.

Po upływie 7 dni małe kuny po raz pierwszy otwierają oczy. Kuny ssą mleko matki z dwóch par ich sutek przez 3 miesiące, ale pokarm mięsny zaczynają spożywać już w wieku 34-38 dni.  Młode po raz pierwszy opuszczają gniazdo po upływie dziesięciu tygodni, a po upływie od 13 do 15 tygodni opuszczają swój dom rodzinny na stałe.

W niewoli czas po upływie którego samce zaczynają się rozmnażać wydłuża się do aż 27 miesięcy. Przyczyna tego zjawiska nie jest znana. Podejrzewa się, że wynika ono z dużego poziomu stresu, któremu to poddane są kuny leśne żyjące w niewoli.

Fałszywa ruja

Późną zimą u kun pojawia się fałszywa ruja. Podczas fałszywej rui następuje z jednej strony zwiększenie tolerancji pomiędzy samcami i samicami, a z drugiej strony wzrost agresji pomiędzy osobnikami kun należącymi do tej samej płci połączony ze zwiększeniem częstotliwości znakowania terytorium. Podczas fałszywej rui następuje wyganianie młodych kun z zajmowanych terytoriów.

Zwyczaje i umiejętności kun leśnych

Kuny leśne najbardziej aktywne są w godzinach nocnych i wieczornych. Kuny leśne to zwierzęta terytorialne często rywalizujące pomiędzy sobą o pokarm. Terytoria zajmowane przez samce kun leśnych są większe od terytoriów zajmowanych przez samice kun leśnych. Walka o terytorium oraz agresja pomiędzy kunami szczególnie duże są zimą kiedy to kunom brakuje pokarmu, a jednocześnie wielkość terytoriów kun ulega zmniejszeniu na skutek pojawienia się nowych terytoriów tworzonych przez młode kuny, które odłączyły się od matek. Wzrost agresji kun leśnych w tym okresie przyczynia się do rozproszenia populacji młodych kun co zapewnia niezbędną przestrzeń życiową dla kun, które narodzą się po ustaniu zimy. Każdy osobnik kuny leśnej posiada na swoim terytorium wiele gniazd, choć zdarza się również, że kuny leśne śpią na powierzchni ziemi jeśli następuje spadek temperatury. Terytoria kun leśnych oznaczane są za pomocą gruczołów znajdujących się w okolicach odbytu. Jeśli zaobserwujemy kunę leśną na ziemi szybko przed nami ucieknie. Jeśli jednak zaobserwujemy kunę na drzewie może się ona nam długo przypatrywać.

Kuny sprawnie wspinają się na drzewa. Potrafią też wykonywać skoki pomiędzy drzewami w trakcie których przemieszczają się pomiędzy gałęziami. Jeśli skok był nieudany potrafią zeskoczyć na ziemię na cztery łapy nawet z dużej wysokości. Pomiędzy gałęziami kuny leśne przemieszczają się głównie podczas polowań na przykład podczas pogoni za wiewiórką niemniej polowania najczęściej odbywają się na ziemi. Podczas poruszania się po ziemi często staje w słupek w celu zaobserwowania otoczenia. Kuna leśna dobrze pływa, choć robi to raczej niechętnie.

Ślady żerowania kun leśnych

Fakt, że była obecna w danym miejscu rozpoznać można po jej odchodach i sadach. Odchody kuny leśnej są czarne, wydłużone i skręcone. Pod koniec lata zaobserwować w nich można resztki owoców leśnych.

Wrogowie kun

Naturalnymi wrogami kun leśnych są drapieżniki większe od niej samej takie jak wilk szary, lis i pies. Zwierzęta te z jednej strony polują na kuny leśne, a z drugiej ich diety częściowo pokrywają się z dietą kuny leśnej w związku z czym prowadzą one do zmniejszenia się ilości dostępnego dla kuny leśnej pożywienia.

Polowania na kuny 

W zależności od kraju kuny leśne są zwierzętami chronionymi, łownymi lub szkodnikami. Na terenie Polski okres polowań na kuny rozpoczyna się 1 września, a kończy się 31 marca. Na terenie obwodów łowieckich w których występują cietrzewie lub głuszce polowania na kuny leśne mogą trwać przez cały rok.

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uważa kunę domową za gatunek najmniejszej troski, a więc w żaden sposób nie zagrożony wyginięciem.

Podgatunki kuny leśnej

Wyróżniamy osiem podgatunków kuny leśnej. Są to: Martes martes borealis, Martes martes latinorum, Martes martes lorenzi, Martes martes martes, Martes martes minoricensis, Martes martes notialis, Martes martes ruthena i Martes martes uralen.