Sitophilus granarius, znany również jako wołek zbożowy, jest szkodnikiem magazynowym, który atakuje przechowywane ziarna zbóż. Dorosłe chrząszcze i ich larwy żerują wewnątrz ziaren, co powoduje ich uszkodzenie i straty w plonach. Wołek zbożowy może atakować różne typy zbóż, w tym pszenicę, jęczmień i żyto. Kontrola tego szkodnika wymaga zazwyczaj zastosowania środków chemicznych lub fizycznych, takich jak kontrola temperatury i wilgotności w magazynach zbożowych.
Polecamy artykuł: karczownik w ogrodzie — jak się go pozbyć i dlaczego jest uciążliwym szkodnikiem?
Jak wygląda wołek zbożowy?
Chrząszcz długości 2,0-5,0 mm barwy jasno brązowej do czarnej z lekkim połyskiem. Ubarwienie chrząszczy zależy od ich wieku i zaraz po wyjściu z poczwarki chrząszcze są koloru słomkowego. Ciało smukłe, głowa wyciągnięta w ryjek, który na przekroju poprzecznym jest okrągły. Czułki są kolankowato zgięte, ich ostatni człon jest największy, pokryty na szczycie drobnymi włoskami czuciowymi. Przedplecze wołka zbożowego jest wydłużone, pokryte drobnymi dołkami o kształcie elipsy, w każdym dołku umieszczona jest szczecinka. Na pokrywach dołki układają się w podłużne, wyraźne rzędy. Pokrywy są zrośnięte wzdłuż szwu, skrzydeł lotnych brak. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony: samce mają ryjek krótszy i grubszy niż samice oraz ostatnie segmenty zgięte w dół.
Wołek zbożowy: skąd się bierze?
Wołek zbożowy pochodzi z rejonu Indii, ale obecnie występuje na całym świecie, zwłaszcza w strefach o umiarkowanym klimacie. Jako szkodnik magazynowy, jest łatwo przenoszony wraz z zainfekowanym ziarnem. Z tego powodu może być znaleziony prawie wszędzie tam, gdzie przechowywane są zboża: spichlerze, młyny, magazyny spożywcze, a także w domach i mieszkaniach, szczególnie w kuchni i spiżarni. Wołek zbożowy jest popularnym szkodnikiem także w sklepach, gdzie bardzo często może infestować źle przechowywane produkty: od mąki, poprzez kasze, skończywszy nawet na pieczywie.
Czy wiesz co to za owad wtyk amerykański?
Wołek zbożowy: od jaja, przez larwę do dorosłego osobnika
Cykl życiowy wołka zbożowego składa się z 4 głównych etapów, wymienionych poniżej.
- Złożenie jaja. Samica składa jaja bezpośrednio wewnątrz ziarna zbóż, tworząc w pojedynczych ziarnach swoim ryjkiem kanaliki, a następnie składając w nich jajo i zamykając otwór specjalną, wytworzoną przez siebie bezbarwną substancją. Zabezpiecza ona złożone jajo przed czynnikami zewnętrznymi, jest także sygnałem dla innych samic, aby ograniczyły składanie swoich jaj w pobliżu.
- Larwa. Po wykluciu, larwa żywi się wnętrzem ziarna, pozostając tam aż do przejścia w stan poczwarki.
- Poczwarka. Następnie larwa przekształca się w poczwarkę wewnątrz ziarna, które stopniowo okazuje się dla wołka zbyt małe.
- Dorosły chrząszcz. Poczwarka zamienia się w dorosłego osobnika i wydostaje się na zewnątrz ziarna, będąc gotowym do samodzielnej egzystencji.
Czy namiotnik jabłoniowy to bardzo rzadki owad?
Co robi wołek zbożowy?
Wołek zbożowy jest szkodnikiem magazynowym zbóż, który powoduje znaczne straty w przechowywanych zapasach zbóż. Obecność wołka w magazynach oraz zapasach żywności należy rozpatrywać przede wszystkim pod kątem ekonomicznym. Ten chrząszcz składa jaja wewnątrz ziaren zbóż, a wylęgające się z nich larwy żerują na miąższu ziarna. To prowadzi do fizycznego uszkodzenia ziaren, co z kolei powoduje utratę ich masy i wartości odżywczej. Uszkodzone ziarna są ponadto mniej wartościowe dla konsumentów z powodu ich zmienionego wyglądu. Szkody wyrządzone przez wołka zbożowego mogą prowadzić do znacznych strat finansowych dla producentów i handlowców zbóż. Zainfekowane partie zbóż mogą być niezdatne do sprzedaży lub konsumpcji, wtedy nadają się wyłącznie na przerobienie na paszę dla zwierząt lub utylizację.
Czy wołek zbożowy jest zagrożeniem dla człowieka?
Warto wiedzieć, że wołek zbożowy sam w sobie nie jest wektorem chorób zakaźnych dla ludzi lub zwierząt. Jednakże ich obecność w ziarnach może przyczynić się do rozwoju pleśni lub grzybów, jeżeli są przechowywane w niewłaściwych warunkach. To z kolei może prowadzić do powstawania mikotoksyn, które już są szkodliwe dla zdrowia ludzi i zwierząt. Wołek zbożowy jako owad nie jest groźny dla ludzi ani zwierząt hodowlanych w sensie, że nie jest jadowity ani nie atakuje ich bezpośrednio. Niemniej jednak, obecność w ziarnach przeznaczonych na paszę może obniżyć wartość odżywczą paszy i wpłynąć negatywnie na zdrowie zwierząt hodowlanych poprzez obniżenie jakości ich diety, a tym samym zwiększenie podatności na różne choroby.
Wołek zbożowy: długość życia
Całkowita długość życia wołka zbożowego od jaja do dorosłego osobnika zwykle wynosi od 4 do 7 miesięcy, choć może być krótsza lub dłuższa w zależności od warunków środowiskowych. Główne czynniki wpływające na długość życia tego owada to temperatura, wilgotność i dostęp do pokarmu.
- Temperatura. Wyższe temperatury mogą skrócić cykl życia wołka zbożowego, podczas gdy niższe temperatury sprzyjają jego wydłużeniu.
- Wilgotność. Optymalne warunki wilgotności są kluczowe dla przeżycia larw i dorosłych chrząszczy.
- Dostęp do pokarmu. Dostęp do odpowiedniego pożywienia (ziaren zbóż) jest kluczowy dla rozwoju i przeżycia wołka zbożowego.
Tak jak wyżej napisaliśmy, życie wołka zbożowego składa się z czterech głównych etapów: jaja, larwa, poczwarka i dorosły chrząszcz. Każdy z tych etapów ma charakterystyczny dla siebie czas trwania.
- Etap jaja trwa zwykle od 4 do 8 dni.
- Faza larwalna trwa zwykle od 3 do 4 tygodni.
- Faza poczwarki trwa zwykle od 2 do 3 tygodni.
- Dorosły wołek zbożowy może żyć od 4 do 5 miesięcy, w zależności od warunków.
Mimo że wołki zbożowe nie są długowieczne, to jednak mogą się bardzo szybko rozmnażać i infestować zapasy zbóż, jeśli nie są odpowiednio kontrolowane.
Insekty w domu to popularny problem. Co wiesz na jego temat?
Czy wołek zbożowy jest szkodliwy dla zwierząt?
Zgodnie z tym, co zostało już napisane, wołek zbożowy nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zwierząt hodowlanych. Z jego strony nie grożą im ukąszenia ani przenoszenie żadnych chorób zakaźnych. Niestety, pośrednio wołek zbożowy może przyczyniać się do pogorszenia stanu hodowanych zwierząt. Dochodzi do tego na kilka sposobów.
- Obniżenie jakości pasz. Zanieczyszczone zboże ma obniżoną wartość odżywczą, ponieważ wołek zbożowy żeruje na wnętrzu ziaren, usuwając z niego ważne składniki odżywcze. To oznacza, że zwierzęta hodowlane otrzymują mniej cennych składników, co wpływa na ich wzrost, rozwój i ogólne zdrowie.
- Obecność pleśni i grzybów. Zainfekowane ziarna są bardziej podatne na rozwój pleśni i grzybów, zwłaszcza gdy są przechowywane w warunkach o wysokiej wilgotności. Pleśnie i grzyby mogą odpowiadać za groźne mikotoksyny, które są bardzo szkodliwe dla zwierząt hodowlanych. Powodują one szereg problemów zdrowotnych, w tym choroby układu pokarmowego, uszkodzenie wątroby i nerek oraz osłabienie układu odpornościowego.
- Zagrożenia dla młodych zwierząt. Młode, niedojrzałe zwierzęta są bardziej podatne na szkody spowodowane zanieczyszczeniem pokarmu przez wołka zbożowego i towarzyszące mu pleśnie i grzyby. Wynika to z tego, że ich układy odpornościowe i trawienne są mniej rozwinięte.
- Potencjalne problemy z trawieniem. Chociaż jest to mniej prawdopodobne, zwierzęta mogą doświadczać problemów trawiennych, takich jak biegunka lub zaparcia, występujących po spożyciu większej ilości zainfekowanego ziarna.
- Zanieczyszczenie pożywienia. Dorosłe chrząszcze obecne w zbożu mogą zanieczyścić paszę, co jest niepożądane zarówno z perspektywy zdrowotnej, jak i estetycznej.
W zminimalizowaniu wyżej wymienionych zagrożeń, pomagają regularne kontrole zapasów zbóż i ich odpowiednie przechowywanie w warunkach niskiej wilgotności i odpowiedniej temperaturze. W dużej mierze może to pomóc w zminimalizowaniu ryzyka infestacji przez wołka zbożowego. Także zastosowanie odpowiednich metod kontroli szkodników, takich jak dezynsekcja środkami owadobójczymi, środki ochrony roślin oraz metody zarządzania szkodnikami, pomagają w zapobieganiu problemom związanym z wołkiem zbożowym w magazynach.