Przemysł drobiarski w Polsce rozwija się niezwykle dynamicznie. Nie oznacza to jednak, że nie ma on problemów, a jednym z największych jego problemów jest ptaszyniec kurzy mimo iż sam ptaszyniec duży nie jest
Czym jest ptaszyniec kurzy?
Ptaszyniec kurzy jest gatunkiem roztocza z rodziny Dermanyssidae. Jest on zewnętrznym pasożytem drobiu. Ptaszyniec kurzy atakuje różne gatunki drobiu. Są to przede wszystkim kury, a poza nimi również indyki, perliczki i gołębie. Czasami ptaszyńce atakują także inne gatunki ptaków i ssaków.
Jak rozpoznać, że nasze kury mają ptaszyńca? Świadczą o tym bezsenność, niedokrwistość, niepokój i świąd.
Ataki ptaszyńców są dla kur wyjątkowo nieprzyjemne. Często zdarza się, że jeśli tylko mają one taką możliwość opuszczają miejsca porażone przez ptaszyńca by nocować na drzewach i krzewach.
Ptaszyniec kurzy – wygląd i zdjęcia
Ptaszyńce kurze są spłaszczone i owalne. Samice ptaszyńca kurzego są większe od samców. Mają one od 0,6 do 0,75 milimetra długości i są szarożółte. Na grzbietowej stronie ciała ptaszyńca kurzego znajdują się nieliczne szczecinki. Rozciągliwe pokrycie ciała umożliwia ptaszyńcowi kurzemu zmienianie rozmiarów ciała w zależności od stopnia najedzenia.
Wygląd ptaszyńców kurzych znacząco zmienia się w zależności od tego, czy są one najedzone, czy też głodne. Najedzony ptaszyniec kurzy osiąga nawet milimetr średnicy, jest kulisty i jasnoczerwony. Nogi ptaszyńca kurzego są dobrze rozwinięte i wysmukłe. Larwy ptaszyńca kurzego mają 6 nóg, ale jedynie 4 z nich używają one do poruszania się. Nimfy i osobniki dorosłe mają 8 odnóży z których 6 używają do poruszania się. Jak łatwo zauważyć bez względu na stadium rozwojowe ptaszyńce kurze posiadają jedną wolną parę odnóży, która nie jest przez nie używana do poruszania się. Wspomniana para odnóży używana jest przez ptaszyńca kurzego jako narząd czuciowy.
Na przodzie ciała ptaszyńca kurzego znajdują się sztylecikowate szczękoczułki tworzące aparat gębowy ptaszyńca kurzego.
Gdzie możemy spotkać ptaszyńca kurzego? Odpowiedź jest prosta: tam, gdzie kury czyli w kurnikach. Ptaszyńce kurze chowają się w wszelkiego rodzaju szczelinach i zakamarkach znajdujących się na terenie tych obiektów. Poza kurnikami ptaszyńce kurze żyją również w gniazdach ptaków w tym między innymi szpaków, gołębi, wróbli i jaskółek. Żerowanie ptaszyńców kurzych odbywa się głównie nocą w związku z czym ich obecność często pozostaje niezauważona nawet jeśli ich liczebność jest już bardzo wysoka.
Rozmnażanie się i rozwój ptaszyńca kurzego
Do rozwoju jaj samice ptaszyńca kurzego potrzebują krwi w związku z czym zaczynają je składać po upływie kilku dni od jej wypicia. Składane są one w ilości wynoszącej 8 sztuk dziennie w tych samych szparach i zakamarkach w których przebywają ptaszyńce kurze. Składanie jaj przez samice ptaszyńców kurzych trwa przez kilka tygodni. Przy idealnej dla rozwoju ptaszyńca kurzego temperaturze wynoszącej od 20 do 25 stopni Celsjusza wylęg larw następuje już po upływie od 2 do 3 dni, a przekształcenie się larw w osobniki dorosłe już po upływie następnych 7 dni. Powiedzielibyśmy, że larwy ptaszyńca jak to larwy spędzają swoje życie głównie na odżywieniu gdyby nie to, że jako jedne z nielicznych larw nie odżywiają się one. Jedzą tylko nimfy i dorosłe ptaszyńce. Jest to odwrotnie niż u wielu innych stawonogów, gdzie dość często zdarza się, że to osobniki dorosłe nie odżywiają się. Jest tak miedzy innymi w przypadku owadów takich jak mól włosienniczek.
Ptaszyniec u kur
Jak widać ptaszyniec kurzy rozwija się szybko, lecz z drugiej strony przy braku pożywienia jego rozwój potrafi bardzo spowolnić. Bez pokarmu ptaszyńce kurze potrafią przeżyć wiele miesięcy. Są też bardzo wytrzymałe na zimno. Bardzo utrudnia to zwalczanie ptaszyńca kurzego ponieważ sprawia, że nie możemy po prostu pozostawić kurnika pustego przez kilka dni i poczekać, aż ptaszyńce umrą z głodu.
Ataki ptaszyńców kurzych
Ptaszyńce nacinają skórę atakowanych kur za pomocą szczękoczułek. Następnie wprowadzają w utworzoną w ten sposób ramkę ślinę rozpuszczającą tkankę skórną ptaka. Sztyleciki ptaszyńca docierają aż do jego naczyń krwionośnych. Następnie ptaszyniec kurzy pobiera kurzą krew. Ataki ptaszyńców trwają cały rok, ale najliczniejsze są w lipcu, sierpniu i wrześniu.
Jak poznać, że nasze kury zostały zaatakowane przez ptaszyńca kurzego? Skąd mamy wiedzieć, że nasze kury zaatakował ptaszyniec kurzy? Przede wszystkim świadczy o tym wygląd skóry kur porażonych przez ptaszyńca kurzego. Jest ona zgrubiała, pokryta surowiczym wysiękiem, pokaleczona i słoniowata. Pióra są postrzępione i powyrywane. Objawy żerowania ptaszyńca można zauważyć również w otworach ciała kur, a mianowicie w szparach uszu i nosa, przełyku, wolu oraz jamie dzioba. Najbardziej narażone na działalność ptaszyńców kurzych są młode pisklęta, które zabijane są przez toksyczną ślinę. Często zdarza się, że giną one na skutek żerowania tego pajęczaka. W przypadku ptaków które przeżyły obserwuje się chudniecie, spadek nieśności i anemie.
Choroby przenoszone przez ptaszyńce
Ptaszyńce kurze przenoszą też wiele chorób w tym między innymi pomór drobiu, toksoplazmozę i białaczkę drobiu.
Ptaszyńce poza kurnikami
Niestety to że nie jesteśmy akurat w kurniku nie oznacza, że obok nas nie ma żadnych ptaszyńców kurzych. Zwłaszcza jeśli pracujemy w kurniku lub pracuje tam członek naszej rodziny. W takim przypadku te małe robaczki na kurach żerujące mogą trafić z kurnika do naszego domu na ciałach nas lub naszego domownika, a następnie mogą zaatakować nas lub nasze zwierzęta domowe. Ukłucia ptaszyńców bywają bardzo nieprzyjemne zwłaszcza dla dzieci. Objawiają się one ropnymi pęcherzykami, świądem i obrzmieniem węzłów chłonnych.
Zwalczanie ptaszyńca kurzego
Duże straty powodowane przez ptaszyńca kurzego sprawiają, że konieczne jest jego zwalczanie. Zwalczanie ptaszyńca w kurniku jest wyjątkowo trudne i skomplikowane. Składa się ono z wielu następujących po sobie etapów.
Działania mające na celu zwalczanie ptaszyńca przeprowadzane są w pustych kurnikach z których usunięto znajdujące się w nich wcześniej kury. Wiele z działań które przedstawimy zaliczanych jest do standardowych działań przeprowadzanych przed obsadzeniem kurnika nowymi kurami.
Jak zwalczyć ptaszyńca kurzego?
Na początek kurnik z którego usunięte zostały kury jest sprzątany. Usuwane są ściółka, resztki pokarmu, kurz i inne zanieczyszczania. Oczyszczanie przeprowadzane jest za pomocą sprężonego powietrza i odkurzacza. Karmniki i poidła są usuwane i odkażane. Następnie nanoszone są środki roztoczobójcze czyli akarycydy. Najwięcej akarycydów nanoszonych jest w miejscach w których najliczniej gromadzi się ptaszyniec kurzy, ale opryskać nimi należy wszystkie powierzchnie kurnika. Preparaty przeciwko roztoczom nanoszone są poprzez oprysk za pomocą drobnych kropli.
To gdzie ptaszyńce kurze występują najliczniej uzależnione jest od rodzaju kurnika. W przypadku hodowli ściółkowych najwięcej ptaszyńców znajdziemy w gniazdach, ściółce i budkach lęgowych. W przypadku hodowli rusztowych najwięcej ptaszyńców kurzych będzie na dolnych powierzchniach rusztów i w budkach lęgowych. W przypadku hodowli klatkowych najwięcej ptaszyńców pojawia się w szczelinach klatek, wewnątrz elementów profilowanych, na pasach transmisyjnych i na powierzchniach karmników.
Zwalczanie ptaszyńca kurzego znacząco utrudnia jego wysoka odporność na głód. Sprawia ona, że nie można po prostu zwiększyć odstępu pomiędzy wstawieniami i poczekać aż ptaszyńce kurze umrą z głodu. Trwało by to wiele miesięcy podczas których ferma drobiu nie zarabiała by, a wybudowane niemałym kosztem budynki niszczały by.
Deakaryzacja musi być powtarzana kilku krotnie ponieważ za pierwszy razem ptaszynce mogły skryć się w zakamarkach których podjęte w celu ich zwalczenia działania mogły ich nie objąć. Odstępy pomiędzy poszczególnymi deakaryzacjami powinny wynosić około tygodnia.
Zwalczanie ptaszyńców nie jest łatwe. Ponadto stosowane podczas zwalczania ptaszyńców kurzych substancje są wysoko toksyczne w związku z czym zwalczanie ptaszyńca kurzego powinno być przeprowadzane wyłącznie przez firmy profesjonalnie zajmujące się jego zwalczaniem.