Jak usunąć roztocze?

Roztocze jak wpływa na zdrowie i jak z nim walczyć

W niniejszym artykule zajmiemy się rzędem pajęczaków znanym jako roztocze. Dowiemy się z niego jak liczne są roztocze, jak wyglądają roztocze, co to jest gnatosoma, co to jest idiosoma, czym są tchawki, jak wygląda systematyka roztoczy, jak długo żyją roztocze, w jakich temperaturach giną roztocze, przy jakiej wilgotności giną roztocze, co jedzą roztocze, czy roztocze potrafią pić wodę, jak liczne są roztocza jakie gatunki roztoczy występują w kurzu domowym i jak wygląda cykl rozwojowy roztoczy. W dalszej części artykułu skupimy się na roztoczach występujących w kurzu domowym. Przedstawimy najpowszechniejszego spośród roztoczy kurzu domowego czyli skórożarłoczka. Napiszemy też jak zwalczać roztocze, jakie są sposoby na roztocze kurzy domowego, ile jest roztoczy w kurzu domowym, czym są roztocze, jak przebiega reakcja alergiczna, jakie są objawy alergii na roztocze i jakie leki są stosowane w alergii na odchody roztoczy. Na koniec zajmiemy się najpoważniejszą chorobą wywoływaną przez roztocza jaką jest astma oskrzelowa. Napiszemy czym jest astma oskrzelowa, jakie są objawy astmy, czy astma jest niebezpieczna, jakie są klasyfikacje astmy, jakie choroby współwystępują z astmą, ilu ludzi choruje na astmę, czy astma zabija, czym jest spirometria, jak wygląda spirometria, jak przebiega spirometria, jakie są rodzaje astmy i jakie istnieją klasyfikacje astmy.

CO TO JEST ROZTOCZE?

Roztocze to rząd pajęczaków. Jest to niezwykle liczna grupa organizmów. Należy do niej około 46 000 gatunków zwierząt. Rząd ten obejmuje zwierzęta o różnych rozmiarach (od mikroskopijnych do nawet 3 centymetrów). Również budowa poszczególnych przedstawicieli tego rzędu jest silnie zróżnicowana.

MORFOLOGIA ROZTOCZY

Ciało roztoczy dzieli się na dwie części. Pierwsza z nich to gnatosoma, a druga idiosoma. Aparat gębowy roztoczy przystosowany jest za równo do ssania jak i do gryzienia. Wspomniana wcześniej gnatosoma to przednia część ciała roztoczy. W skład gnatosomy mogą, choć nie muszą wchodzić nogogłaszczki, szczękoczułki, warga górna oraz fałd nad i pod gardzielowy. Tylna część ciała roztoczy to idiosoma. Ciało roztoczy pokryte jest oskórkiem.Roztocze zazwyczaj posiadają proste, uwstecznione oczy, a czasami nie posiadają ich wcale. Również układ krwionośny jest u nich szczątkowy, a krew popychana jest w nim ruchami ciała. Dość złożoną budowę ma za to układ pokarmowy roztoczy. Oddychanie wśród roztoczy odbywa się przez tchawki, a czasami przez całą powierzchnię ciała. Tchawki to narządy oddechowe występujące u wielu grup stawonogów w tym między innymi wśród owadów, pareczników, pająków i dwuparców. Są one uwypukleniami ścian ciała tych zwierząt. Tchawki mają postać rozgałęziających się rurek sięgających do wszystkich części ciała posiadających je zwierząt. Zakończone są one tracheolami poprzez które odbywa się wymiana gazowa. Powietrze dostaje się do tchawek poprzez otwory w ciałach posiadających tchawki zwierząt zwane przetchlinkami. Układ wydalniczy roztoczy oparty jest na cewkach Malpighiego i gruczołach biodrowych.

SYSTEMATYKA ROZTOCZY

W skład rzędu roztoczy wchodzą trzy podrzędy: Notostignata, Parasitiformes i Acariformes Systematyka tego rzędu pajęczaków wciąż jeszcze jest tematem badań.

ROZTOCZE KURZU DOMOWEGO

Roztocze niezwykle licznie występują w kurzu domowym. Na przykład na jednym materacu potrafi żerować nawet milion roztoczy. Roztoczami występującymi w kurzu szczególnie powszechnie są Euroglyphus maynei, Dermatophagoides farinae i skórożarłoczek skryty. Inne często występujące w kurzu domowym gatunki roztoczy to Dermatophagoides siboney, Dermatophagoides microceras, Sturnophagoides brasiliensis i Gymnoglyphus longior. Wszystkie wymienione przed chwila gatunki roztoczy zaliczane są do rodziny Pyroglyphidae. To jaki gatunek roztoczy przeważa w danym domu lub mieszkaniu uzależnione jest od wielu czynników. Jednym z nich jest panujący w danym miejscu klimat. Na przykład roztocze z gatunku Dermatophagoides farinae liczniej występują w klimacie kontynentalnym, a roztocze z gatunku Dermatophagoides pteronyssinus preferują klimat wilgotniejszy.Roztocze z wspominanej wcześniej rodziny Pyroglyphidae cechują się wieloetapowym rozwojem w skład którego wchodzą:

• jajo,

• prelarwa,

• larwa,

• protonimfa

• tritonimfa

• stadium imaginalne

SKÓROŻARŁOCZEK SKRYTY

Spośród wymienionych wcześniej gatunków roztoczy żyjących w kurzu domowym najpowszechniej występującym jest skórożarłoczek skryty. Skórożarłoczek skryty to niewielki pajęczak o białej barwie i owalnym ciele. Samica skórożarłoczka skrytego ma około 420 mikrometrów długości i 320 mikrometrów szerokości. Samce skórożarłoczka pod względem długości nie odbiegają od samic są jednak od nich znacznie węższe. Mają około 245 mikrometrów szerokości. Mikrometr to jedna tysięczna milimetra. Stadium larwalne skórożarłoczka skrytego posiada podobnie jak wszystkie larwy roztoczy sześć odnóży, a postać dorosła posiada ich osiem. Długość życia osobników skórożarłoczka skrytego uzależniona jest od płci. Najdłużej bo ponad dwa miesiące żyją samice. Znacznie krótsze jest życie samców, które żyją od 19 do 30 dni.

WPŁYW TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI NA ROZTOCZE

Roztocze występujące w kurzu domowym są bardzo wrażliwe na temperaturę. W temperaturze powyżej 45 stopni Celsjusza giną w ciągu 24 godzin. Wraz ze wzrostem temperatury skraca się czas który mogą w niej przeżyć roztocza. W temperaturze 50°C potrafią one przeżyć 4 godz., w temperaturze 60°C mniej niż godzinę, a w temperaturze 70–80°C tylko 5 minut. Roztocze giną również w bardzo niskich temperaturach. Zwierzęta te wykazują również dużą wrażliwość na wilgotność powietrza. Jest tak między innymi dlatego, że nie potrafią pić i całą wodę, której potrzebują czerpią z powietrza i pożywienia Za równo zbyt wysoka wilgotność powietrza jak i zbyt niska są dla nich zabójcze. Idealne warunki dla rozwoju roztoczy to temperatura wynosząca 25 stopni Celsjusza i wilgotność wynosząca od 70 do 80 %. Roztocza kurzu domowego giną gdy wilgotność powietrza spada poniżej 65 %. Z tego powodu roztocze kurzu domowego liczniej występują w domach znajdujących się w pobliżu stawów, rzek i jezior. Niestety wilgotność powietrza w miejscach w których roztocze występują szczególnie powszechnie takich jak na przykład pościele jest zazwyczaj wyższa niż w reszcie pomieszczenia. Dzięki temu roztocze mogą przeżyć w pomieszczeniach w których wilgotność jest wyższa niż 45 %, ale niższa niż 65 %. Niestety przy tak niskiej wilgotności znacząco obniża się samopoczucie przebywających w danym pomieszczeniu osób. W warunkach obniżonej wilgotności roztocze podejmują szereg działań umożliwiających im przetrwanie w trudnym dla nich środowisku. Siadają przykurczone, przyciągają odnóża do tułowia i sklejają otwór analny z podłożem. Przy obniżonej wilgotności roztocze zbijają się też w grupy tworzące mające nawet trzy warstwy kopuły. W wielu krajach Europy roztocze kurzu domowego nie występują na wysokości powyżej 1000 metrów nad poziomem morza. Nie wiadomo dlaczego tak się dzieje, ale uważa się, że jest to zasługą niskiej temperatury i wilgotności występujących na terenach górskich. W państwach o cieplejszym i wilgotniejszym niż w Europie klimacie roztocze występują nawet na wysokości 5000 metrów nad poziomem morza

DIETA ROZTOCZY KURZU DOMOWEGO

Głównym pożywieniem roztoczy kurzu domowego jest ludzki naskórek w tym zwłaszcza łupież. Zjadany przez roztocze naskórek wstępnie nadtrawiany jest przez grzyby z rodzaju Pityrosporum. Roztocze kurzu domowego znaleźć można między innymi w kapach, dywanach, fotelach, kołdrach i poduszkach.

PRZEBIEG REAKCJI ALERGICZNEJ

Białka roztoczy kurzu domowego są bardzo groźnymi alergenami prowadzącymi do wystąpienia astmy oskrzelowej. Alergenami nazywamy substancje mogące wywoływać reakcje alergiczne. Reakcją alergiczną nazywamy odpowiedź układu immunologicznego na kontakt z alergenem. Typowy przebieg reakcji alergicznej wygląda następująco:

1. Faza uczulenia. Ma ona miejsce podczas pierwszego kontaktu organizmu z potencjalnym alergenem. W trakcie tej fazy układ immunologiczny organizmu identyfikuje go jako antygen.

1. Makrofagi dokonują rozpoznania alergenu.

2. Makrofagi przekazują informacje o pojawieniu się alergenu do limfocytów B

3. Limfocyty B przekształcają się w plazmocyty

4. Plazmocyty wytwarzają przeciwciała igE

5. Limfocyty T „zapamiętują” informacje o kontakcie organizmu z alergenem. Limfocyty te mogą przechowywać informacje o alergenie nawet kilka lat od kontakty organizmu z alergenem.

2. Faza alergizacji. Faza ta następuje podczas ponownego kontaktu z alergenem.

1. Układ immunologiczny aktywuje przeciwciała igE

2. Przeciwciała igE docierają do układu krwionośnego człowieka.

3. W układzie krwionośnym człowieka przeciwciała igE wiążą się z mastocytami.

4. Przeciwciała igE powiązane z mastocytami przechwytują alergen.

5. Mastocyty ulegają degranulacji czyli wyrzucają swoją zawartość w tym histaminę na zewnątrz

6. Histamina powoduje powstanie stanu zapalnego. Stan zapalny to uporządkowany proces mający miejsce w unaczynionej tkance. Jego celem jest obrona organizmu. W trakcie stanu zapalnego rozszerzają się naczynia krwionośne, co pozwala na zwiększenie ukrwienia tkanki. Zwiększa się też przepuszczalność naczyń. Zazwyczaj stan zapaln jest skutkiem zaatakowania organizmu przez groźne patogeny. Wystąpienie tego stanu ułatwia układowi immunologicznemu walkę z groźnymi drobnoustrojami. W przypadku alergii stan zapalny powstaje pod wpływem niegroźnych substancji. Stan zapalny to skomplikowany proces którego dokładny przebieg mógłby być tematem artykułu znacznie dłuższego niż ten.

OBJAWY ALERGII NA ROZTOCZE

Objawami alergii na odchody roztoczy są:

• Kichanie

• Katar

• Świąd

• Niedrożność nosa

Objawy mogą pojawić się w dowolnym momencie, ale najczęściej występują i najsilniejsze są w trakcie sprzątania i zamiatania.

CZĘSTOTLIWOŚĆ WYSTĘPOWANIA ALERGII NA ROZTOCZE

Powodujące uczulenie białka znajdują się za równo w odchodach roztoczy kurzu domowego jak i w ich ciałach. Szacuje się, że od 6 do 12 % ludzi jest uczulonych na alergeny tych roztoczy, a skłonność do alergii na odchody roztoczy kurzu domowego występuje u 30 % ludzi. Predyspozycje do alergii nazywamy atopią. Ponieważ zarówno odchody roztoczy jak i martwe roztocze najliczniej występują w kurzu domowym alergie na roztocza i ich odchody często nazywamy alergią na kurz. Alergia na odchody roztoczy to najczęściej występująca spośród wielu tysięcy rodzajów alergii.

HISTORIA BADAŃ NAD ALERGIĄ NA ODCHODY ROZTOCZY

Podejrzenia, że odchody roztoczy mogą być alergenami istniały już w pierwszej połowie XX wieku. Na kompleksowe badania, które potwierdziły ten związek trzeba było jednak czekać aż do roku 1964. Wtedy to Voorhost i Speksma przeprowadzili badania, które wykazały, że nadwrażliwość na kurz wywoływana jest przez występujące w nim roztocze.

WPŁYW PORY ROKU NA OBJAWY ALERGII NA ROZTOCZA

Ilość wywołujących alergie roztoczy waha się w ciągu roku. W Polsce najwięcej jest ich latem i wczesną jesienią. W okresie tym w domach i mieszkaniach panuje optymalna wilgotność do ich rozwoju. Mogłoby się wydawać, że w związku z tym niebezpieczeństwo ze strony roztoczy w okresie zimowym powinno być mniejsze niż w okresie letnim. Nie jest to jednak prawdą. Ze względu na nagromadzenie alergenów roztoczy w okresie letnim i mniejszą wentylacje powietrza zimą objawy alergii na odchody roztoczy nasilają się w okresie zimowym.

METODY ZMNIEJSZANIA LICZEBNOŚCI ROZTOCZY KURZU DOMOWEGO

W celu uniknięcia negatywnych skutków alergii na odchody roztoczy należy unikać ekspozycji na nie. Jest jednak bardzo trudne ze względu na ich powszechność i wysoką liczebność.

Do działań przeprowadzanych w celu zmniejszenia ilości alergenów wydzielanych przez roztocza w otoczeniu zaliczamy:

• Regularne odkurzanie przy pomocy odkurzaczy wyposażonych w filtry HEPA. Filtr HEPA to filtr zatrzymujący większość zanieczyszczeń mechanicznych. HEPA to skrót od słów High Efficiency Particulate Air. Oprócz odkurzaczy tego typu filtry znajdują się również w klimatyzacji. Filtry HEPA wykonywane są ze spiekanego szkła. Posiadają one niezwykle małe pory wielkości 0,3 µm pozwalające na odfiltrowanie powietrza. Filtry HEPA skutecznie zatrzymują różnego rodzaju zanieczyszczenia. Oprócz kurzu zatrzymują też różnego rodzaju mikroorganizmy takie jak bakterie, wirusy, pierwotniaki i inne. Oprócz odkurzaczy wyposażonych w filtry HEPA istnieją również odkurzacze wyposażone w mniej skuteczne filtry EPA. Filtry HEPA najniższej klasy ( H13) zatrzymują co najmniej 99,95 % zanieczyszczeń. Filtry EPA w zależności od klasy zatrzymują od 85 do 99,5 % zanieczyszczeń. W celu zapewnienia odpowiedniego działania odkurzacza z filtrem HEPA niezbędne jest regularne wymienianie używanych w nich filtrów.

• Dbanie o odpowiednią wilgotność i temperaturę w pomieszczeniu. Ważne jest zwłaszcza utrzymywanie wilgotności na odpowiednio niskim poziomie. Osiągnąć to można poprzez osuszanie powierzchni.

• Rezygnacja z używania dywanów

• Regularne pranie pościeli, koców, poduszek, zasłon, narzut i pluszowych zabawek w wysokiej temperaturze ( 60 stopni Celsjusza przez minimum godzinę)

• Regularne zamrażanie pościeli i pluszowych zabawek

• Używanie pościeli barierowej, która nie przepuszcza roztoczy

• Używanie akarycydów. Akarycydy to substancje chemiczne przeznaczone do zwalczania roztoczy

• Regularne wietrzenie domów i mieszkań

• Regularne czyszczenie pomieszczeń

• Usunięcie rezerwuarów kurzu

• Używanie filtrów powietrza

• Przeprowadzanie odkurzania pomieszczeń przez osoby, które nie są uczulone na odchody roztoczy.

• Czyszczenie i polerowanie powierzchni gładkich pastami zamiast wilgotną szmatką

Walka z roztoczami nie jest prosta. Wszystkie przedstawione metody działają tylko na krótko, są czasochłonne, a niektóre z nich również kosztochłonne. Ponieważ przedstawione wyżej sposoby na roztocze nie są stuprocentowo skuteczne alergie na roztocza leczone są również poprzez odczulanie i podawanie leków.

LEKI PRZECIWALERGICZNE

Osobom mającym alergie na kleszcze podawane są antyhistaminiki, glikokortykosteroidy lub blokery receptorów leukotrienowych.

PRZYCZYNY WZROSTU POWSZECHNOŚCI ALERGII NA ROZTOCZE

W ostatnich latach znacząco zwiększyła się częstotliwość występowania alergii w tym również alergii na odchody roztoczy. Przyczyny tego zjawiska nie są dokładnie znane. Jedną z najpopularniejszych teorii na ten temat jest hipoteza według której wzrost higieny w ostatnich latach sprawił, że rzadziej atakowany przez mikroorganizmy organizm zaczyna uznawać za zagrożenie nieszkodliwe odchody roztoczy. Występowanie alergii wśród rodziców zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u ich dzieci. Mimo istnienia wielu teorii na temat przyczyn zwiększenia częstotliwości występowania alergii na roztocze w ostatnich latach i przyczyn zwiększenia częstotliwości występowania alergii w ogóle przyczyna tego stanu rzeczy wciąż nie jest jasna i prawdopodobnie jeszcze przez wiele lat pozostanie tematem domysłów, badań i spekulacji.

WPŁYW ALERGII NA ROZTOCZE NA ROZWÓJ ASTMY

Jak wcześniej wspominaliśmy alergia na odchody roztoczy może doprowadzić do szeregu objawów takich jak między innymi katar i kaszel. Objawy te choć nieprzyjemne nie są najpoważniejszym problemem osób mających alergie na odchody roztoczy. Alergia na roztocze może doprowadzić do powstania astmy oskrzelowej. Astma oskrzelowa to przewlekła i nieuleczalna choroba układu oddechowego. Mimo iż jest ona powszechna i dobrze poznana nie ustalono jednolitej definicji tej choroby.

Do jej objawów zaliczamy:

• Kaszel

• Ucisk w klatce piersiowej

• Duszność

• Świsty

• Wydzielanie plwociny

Objawy astmy najczęściej występują

• W nocy

• Wczesnym rankiem

• Pod wpływem niskiej temperatury

• Pod wpływem wysiłku fizycznego

Oprócz odchodów i ciał roztoczy do wystąpienia astmy mogą się również przyczynić:

• zanieczyszczenia powietrza

• Substancje chemiczne zanieczyszczające środowisko

• Palenie tytoniu przez matkę w okresie ciąży i po porodzie

• Formaldehydy

• Ftalany

• Endotoksyny

• rinowirusy

Obok czynników środowiskowych na rozwój tej choroby wpływ mają też czynniki genetyczne

Podstawowym badaniem wykrywającym tą chorobę jest spirometria. Spirometria to badanie mierzące pojemność i objętość płuc oraz przepływ powietrza w płucach i oskrzelach w zależności od fazy cyklu oddechowego. Spirometria wykonywana jest przy pomocy spirometru. Oprócz wykrywania astmy spirometria stosowana jest również w diagnostyce POCHP (Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc

Badanie spirometryczne przebiega w następujący sposób:

1. Pacjent wykonuje kilka głębokich wdechów

2. Po wzięciu ostatniego z głębokich wdechów pacjent przykłada usta do ustnika spirometru

3. Pacjent w możliwie najwyższym tempie wdmuchuje całe powietrze z płuc do spirometru

W trakcie badania spirometrycznego badanych jest szereg parametrów w tym między innymi: pojemność życiowa, natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa, natężona pojemność życiowa, pojemność wdechowa, objętość oddechowa, wydechowa objętość zapasowa i wdechowa objętość zapasowa. Następuje też porównanie natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej i pojemności życiowej.

Sposób leczenia astmy uzależniony jest od jej przebiegu i historii choroby. Ilość zachorowań na astmę systematycznie rośnie wraz ze wzrostem częstotliwości występowania alergii. Szacuje się, że na astmę choruje około 300 milionów ludzi na całym świecie. Choroba ta zabija 250 000 ludzi rocznie. Jak wspominaliśmy jedną z głównych przyczyn astmy są odchody roztoczy. Fakt, że tak wiele osób umiera co roku z powodu tej choroby sprawia, że roztocza kurzu domowego są jednymi najbardziej zagrażających ludzkiemu życiu zwierząt.

U osób chorujących na astmę oskrzelową częściej niż u osób nie chorujących na tą chorobę występują choroby takie jak:

• Zapalenie zatok przynosowych

• Choroba refluksowa przełyku

• Obturacyjny bezdech senny

• Zaburzenia afektywne

• Zaburzenia lękowe

Istnieje dwie podstawowe klasyfikacje rodzajów astmy oskrzelowej. Choroba ta może być klasyfikowana ze względu na:

1 Częstość występowania objawów astmy

• Astma sporadyczna

• Astma przewlekła lekka

• Astma przewlekła umiarkowana

• Astma przewlekła ciężka

2 Stopień kontroli nad astmą

• Astma dobrze kontrolowana

• Astma częściowo kontrolowana

• Astma niekontrolowana